Młodzi (nie)aktywni?
Jak wynika z najnowszych badań CBOS, w 2022 roku 5 proc. młodych ludzi zadeklarowało działalność w organizacjach młodzieżowych, takich jak np. harcerstwo, kluby młodzieżowe, związki i stowarzyszenia studenckie. [1] Dużo? Mało? Akurat? Porównując dane do tych z pierwszej dekady XXI wieku, może się wydawać, że to dużo i zrobiliśmy w tej dziedzinie postęp. Obserwując jednak zmiany zachodzące w kilku ostatnich latach, można zaobserwować tendencję spadkową, która utrzymuje się od 2016 roku. Z czego wynika tak niska aktywność młodych? I czy da się temu zaradzić?
Rozmyślając nad aktywnością obywatelską młodych ludzi, nie sposób nie zacząć od rozważania źródła problemu – rodziców. Ten sam, wspomniany wcześniej raport CBOS zawiera również inne ciekawe dane. Od 1996 roku odsetek osób zaangażowanych w partie czy ruchy polityczne tylko dwa razy przekroczył (i to delikatnie, bo o 0,1 p.p.) 1 proc. Nieco lepiej jest z deklaracją przynależności do Innych organizacji, stowarzyszeń, ruchów klubów lub fundacji – choć i tu obserwujemy potężny spadek w roku 2022. W tej kategorii w 2022 roku udział w w/w organizacjach zadeklarowało tylko 0,4 proc. badanych (rok wcześniej było to 3,3 proc.)[2]. Jeżeli więc młodzi nie mogą brać przykładu ze swoich rodziców, to skąd mają czerpać wzorce?
Aktywności obywatelskiej młodych nie rozwija również szkoła. Co prawda uczniowie mają możliwość działania w samorządach szkolnych, klubach sportowych, kołach teatralnych, lecz placówki oświatowe zazwyczaj nie pokazują młodym możliwości działania również na “zewnątrz”. Ten problem jest najbardziej widoczny w małych miastach, w których uczniowie nie otrzymują wiedzy o tym jak i gdzie mogą działać obywatelsko. Brakuje w nich inicjatyw zachęcających młodych do rozwijania się poza strukturami szkoły.
Kolejnym czynnikiem hamującym aktywność obywatelską młodzieży jest ich przeświadczenie o braku sprawczości. Dorośli z jednej strony niby chcą, aby młodzi mówili, ale czy na pewno chcą ich słuchać? Przeświadczenie o braku wpływu na otaczającą rzeczywistość z pewnością działa na młodych wysoce demotywująco.
Istotnym problemem, którego nie da się w tym tekście pominąć, jest problem z dostosowaniem komunikacji do młodego pokolenia. Odkładając na chwilę przytoczone wyżej twarde dane na temat przynależności młodych do różnego rodzaju organizacji, nie można jednoznacznie stwierdzić, że młodzi się w ogóle nie angażują. Wystarczy spojrzeć na frekwencję młodych na Strajkach Klimatycznych czy Protestach Kobiet. Obserwując je, można nieśmiało wywnioskować, że to lewica “wygrywa” młodzież. Być może przyczyną tego obrotu spraw jest naturalny dla młodzieży bunt przeciwko panującemu obecnie porządkowi, a być może to po prostu sposób przekazu konserwatywnej części społeczeństwa nie trafia do młodych. Podczas gdy lewica zręcznie posługuje się językiem młodzieży – slangiem i memami, wydaje się, że prawica, nawet jeśli próbuje, nadal robi to nieudolnie. Ponadto lewica lepiej adresuje problemy – porusza tematy, które dla młodych są lub zaraz zaczną być istotne – kwestie klimatyczne, mieszkalnictwo, podczas gdy prawica nadal zajmuje się tematami antykomunizmu, Żołnierzy Wyklętych czy Jana Pawła II. To są ważne tematy, ważne postaci, ale już tak bardzo odległe dla młodego pokolenia. Kluczem do pozyskania młodego pokolenia jest więc nie tylko poruszanie tematów mających realne znaczenie dla młodych, lecz także dostosowanie sposobu przekazu do ich języka.
[1] https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_041_22.P
[2] https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_041_22.PDF
Autor: Daria Bulanda
Powyższy tekst prezentuje opinię Autora. NIW-CRSO nie jest odpowiedzialny za sposób wykorzystania zawartych w nim informacji.
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności-Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Młodzieżowy na lata 2022-2033.
