Podatek cukrowy – komentarz gospodarczy

2020.02.12

Fundacja Republikańska

Pod koniec grudnia 2019 r. Ministerstwo Zdrowia przedstawiło pomysł wprowadzenia w Polsce tzw. podatku cukrowego, czyli rozwiązania fiskalnego w propozycji resortu obciążającego producentów napojów wykorzystujących cukier i inne substancje słodzące w procesach wytwórczych. Rząd przyjął projekt ustawy w tej sprawie 4 lutego 2020 r. z datą wejścia w życie 1 kwietnia 2020 r. Projekt tej ustawy zakłada opodatkowanie napojów zawierających substancje słodzące, alkohol w opakowaniach do 300 ml (czyli przede wszystkim tzw. „małpki”, ale również np. cydr w niewielkich butelkach), a w pierwotnym kształcie także reklam suplementów[1] (z którego ostatecznie się wycofano).

W dyskusji nad zasadnością takiego rozwiązania, z jednej strony podaje się niepewne (w najlepszym wypadku) korzyści zdrowotne dla polskiego społeczeństwa, a z drugiej strony zagrożenia, jakie wprowadzenie nowej daniny stwarza przede wszystkim dla producentów napojów owocowych.

Rozważając sens wprowadzenia tego podatku, należy zadać kilka pytań: dlaczego spośród wielu substancji szkodliwych dla zdrowia (alkohol, nikotyna, cukier, sól, sztuczne konserwanty i barwniki, żywność silnie przetworzona, żywność typu fast food itd.) zdecydowano się akurat na opodatkowanie cukru i to w tylko jednej kategorii produktów? Czy nowa danina na pewno przyniesie korzyści zdrowotne polskim obywatelom?

Inne regulacje prawne o charakterze prozdrowotnym są skutecznie omijane (w sposób w pełni legalny) przez producentów żywności. Np. przestrzeganie limitów stosowania poszczególnych szkodliwych substancji w produkcji żywności nie oznacza, że dany produkt spożywczy nie będzie zawierał mnóstwa różnych sztucznych konserwantów i barwników, które w połączeniu mogą zaszkodzić zdrowiu. Wynika to z faktu, że limity są przewidziane dla każdej substancji tego rodzaju osobno, można je jednak bez przeszkód prawnych ze sobą łączyć.

O co chodzi z podatkiem cukrowym?

Podatek cukrowy jest to podatek akcyzowy nakładany na producentów napojów słodzonych cukrem. Ma on stanowić przykład tzw. podatku Pigou, czyli podatku nakładanego na czynności powodujące negatywne efekty zewnętrzne. W tym przypadku „negatywne efekty zewnętrzne” mają stanowić problemy zdrowotne konsumentów, którzy z własnej i nieprzymuszonej woli podejmują decyzję o spożywaniu takich, a nie innych, produktów spożywczych.

Według aktualnego projektu ustawy (przyjętego przez rząd 4 lutego br.), szczegółowe zasady naliczania nowej daniny są następujące: 50 gr stałej opłaty za litr napoju z dodatkiem cukru lub substancji słodzącej, oprócz tego dodatkowo 10 gr za litr napoju z dodatkiem substancji aktywnej (kofeina lub tauryna) oraz opłata 5 gr za każdy gram cukru powyżej 5 g/100 ml w przeliczeniu na litr napoju[2].

W praktyce wprowadzenie nowej daniny oznaczać będzie podniesienie ceny napoju od kilkunastu do kilkudziesięciu procent. Ostateczna kwota podwyżki zależeć będzie od finalnego kształtu ustawy oraz tego, czy napój, oprócz cukru lub innej substancji słodzącej, zawiera również takie substancje wzbogacające jak tauryna czy kofeina.

Podaje się, że roczne wpływy do budżetu z tytułu podatku cukrowego mogą wynieść 3,23 mld zł. Dla porównania: przybliżone roczne koszty tzw. trzynastej emerytury to ok. 10 mld zł[3]. Należy zwrócić jednak uwagę, że np. w Wielkiej Brytanii przychody budżetowe z tytułu podatku cukrowego wyniosły zaledwie połowę zakładanej kwoty (500 milionów funtów brytyjskich)[4]. Ponadto, w Wielkiej Brytanii po wprowadzeniu podatku cukrowego spożycie cukru wzrosło, zamiast spaść (o 2,6% w latach 2015-2018)[5]. Do prognozowanej wielkości wpływów budżetowych z podatku cukrowego sceptycznie odnosi się nawet minister zdrowia, Łukasz Szumowski[6]. Pamiętajmy również, że jeden z ostatnich pomysłów wprowadzenia przepisów mających zwiększyć poziom zdrowia, w tym przypadku polskich dzieci (zakaz sprzedaży niezdrowej żywności w sklepikach szkolnych i stołówkach), został najpierw ogłoszony, a następnie zarzucony (w 2016 r.)[7].

Przeciwnicy podatku cukrowego zwracają uwagę, że jego wprowadzenie nie przyczyniło się do trwałej i znaczącej poprawy zdrowia obywateli w żadnym kraju, w którym danina ta funkcjonuje (m. in. w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz na Węgrzech) lub funkcjonowała (w Danii do 2014 r.). Podawane są również argumenty niezgodności z art. 2 Konstytucji RP (niezachowanie odpowiedniego vacatio legis[8])[9] oraz braku konsultacji nowej daniny z przedsiębiorcami, rolnikami i konsumentami[10].

Kompleksowe opracowanie podatkowych rozwiązań mających na celu poprawę zdrowia społeczeństwa przedstawił amerykański McKinsey Global Institute. Według tej instytucji wniosek płynący z analizy 44 rządowych programów jest następujący: podatek od słodzonych napojów jest najmniej skutecznym ze wszystkich podatków celowych[11].

Znaczenie dla polskich przedsiębiorstw

Przedsiębiorstwa produkujące napoje owocowe należą do sektora produkcji napojów (oprócz m.in. produkcji wody butelkowanej i napojów alkoholowych). Jego udział w łącznej wartości produkcji sprzedanej całego polskiego przemysłu to obecnie ok. 1,4 procent, a zatrudnienie ponad 21 tys. osób. W 2018 r. sektor ten osiągnął wartość ponad 20 mln zł produkcji sprzedanej. W ostatnich latach notował on także wzrost wartości produkcji sprzedanej rzędu kilku procent[12]. Dane te zostały przedstawione w tabeli nr 1.

Tabela 1. Produkcja sprzedana w sektorze napojów w Polsce w latach 2016-2018*

*dane dotyczą przedsiębiorstw, które zatrudniają 10 i więcej pracowników

Źródło: Przemysł – wyniki działalności w 2017 r., Główny Urząd Statystyczny;
Przemysł – wyniki działalności w 2018 r., Główny Urząd Statystyczny.

Jak widać, polski sektor produkcji napojów notuje od paru lat wzrost wartości produkcji sprzedanej. Oprócz tego w 2018 r. można w nim było zaobserwować wzrost wydajności pracy o 5,8%[13]. Oznacza to, że sektor produkcji napojów w Polsce nie tylko osiąga coraz lepsze wyniki finansowe, ale również produkcyjne.

Wprowadzenie podatku cukrowego w pierwszej kolejności spowoduje wzrost cen napojów. Kolejnym rezultatem będzie spadek popytu na produkty tego rodzaju, co przełoży się spadek produkcji.

Obciąży on bezpośrednio producentów napojów owocowych i słodzonych napojów gazowanych. Należy zwrócić uwagę, że 70% polskich napojów produkują nie międzynarodowe koncerny, a małe polskie przedsiębiorstwa[14]. W drugiej kolejności danina ta uderzy w dostawców tych przedsiębiorstw, a więc przede wszystkim w producentów rolno-spożywczych, głównie producentów owoców – polskich sadowników. Możliwe tego rezultaty to m.in. upadłość części przedsiębiorstw oraz likwidacja miejsc pracy (np. w Meksyku liczbę miejsc pracy zlikwidowanych wskutek wprowadzenia podatku cukrowego szacuje się na 11 tysięcy[15]). Spadek produkcji przedsiębiorstw wykorzystujących cukier w procesach wytwórczych oznaczać będzie również ograniczenie zapotrzebowania na owoce. Organizacje branżowe prognozują, że z powodu nałożenia nowej daniny, popyt na polskie owoce może spaść nawet o kilkadziesiąt tysięcy ton[16]. Co ważne Polska już w latach 70-tych opracowała receptury napojów i nektarów z wysoką zwartością soków i przecierów z owoców i warzyw i tę technologię stosuje do dziś. Napoje te utrwalane są metoda pasteryzacji,  nie zawierają konserwantów, ani sztucznych barwników, a ich charakter tj. smak, barwa i zapach nadają warzywa i owoce rosnące Polsce. Napoje w Europie zawierają średnio około 5-10% soku owocowego – w Polsce minimum 20%, co czyni tę kategorię unikalną.  

Wprowadzeniu podatku cukrowego przeciwne są organizacje zrzeszające przedsiębiorców: Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, Krajowa Unia Producentów Soków, Konfederacja Lewiatan, Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców, Związek Producentów Cukru w Polsce, Federacja Gospodarki Żywnościowej RP, Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych Rolników i Organizacji Rolniczych oraz Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych[17]. Przeciwni ustawie, a przede wszystkim opodatkowaniu napojów z wysoką zawartością soku są organizacje reprezentujące sadownictwo i przetwórstwo owoców i warzyw w tym: Związek Sadowników RP, Federacja Gospodarki Żywnościowej RP, Stowarzyszenie Polskich Dystrybutorów Owoców i Warzyw „Unia Owocowa”, Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw, Krajowe Stowarzyszenie Przetwórców Owoców i Warzyw, Krajowe Zrzeszenie Plantatorów Aronii – Aronia Polska, Krajowe Stowarzyszenie Plantatorów Czarnych Porzeczek oraz Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego. 

Opinie członków zrzeszeń przedsiębiorców w sprawie znaczenia nowej daniny dla biznesu są dosyć jednoznaczne:

„Rynek znów jest zaskakiwany bardzo szybko wprowadzanym prawem” (Maciej Witucki, prezydent Konfederacji Lewiatan)[18],

„Jest to podatek od polskich owoców”[19], „Podatek cukrowy ujemnie wpłynie na całą branżę”, „Na pewno będzie to związane z dużym spadkiem obrotów, a to z kolei odbije się na gospodarce i polskich sadownikach”[20], (Julian Pawlak, prezes Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków),

„Za nowy podatek zapłacimy wszyscy. Uderzy on w przedstawicieli całego łańcucha dostaw. Nie tylko w producentów, ale również rolników oraz przede wszystkim w mniej zamożne grupy konsumentów”, „To jaskrawe zaprzeczenie Konstytucji dla Biznesu promowanej przez obecny Rząd” (Andrzej Gantner, wiceprezes Polskiej Federacji Producentów Żywności)[21],

„To jest obciążenie fiskalne … które możemy odczuć bardzo mocno ponieważ rosną ceny żywności” (Arkadiusz Grądkowski, Konfederacja Lewiatan)[22],

„Wprowadzenie podatku cukrowego będzie miało bardzo negatywny wpływ nie tylko na konkurencyjność zakładów produkujących nektary owocowe, warzywne i owocowo-warzywne, ale dla całej branży zajmującej się uprawą i zagospodarowaniem buraka cukrowego” (Krzysztof Nykiel, prezes Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego)[23],

„Polacy zaczną masowo kupować napoje w Niemczech, Czechach i Słowacji gdzie nie ma takich podatków. To uderzy w polski tradycyjny handel detaliczny” (ekspert Polskiej Federacji Producentów Żywności)[24].

Można zaobserwować, że nastroje przedstawicieli sektora prywatnego w sprawie podatku cukrowego są równie zgodne, co negatywne.

Sceptycznie o podatku cukrowym wypowiada się również Jakub Olipra (bank Credit Agricole) podkreślając, że skutki wprowadzenia nowej daniny będą dotyczyć nie tylko producentów napojów wykorzystujących cukier w procesach wytwórczych, ale również ich dostawców, a więc w konsekwencji całego łańcucha dostaw produktów rolno-spożywczych[25]. Jeszcze bardziej radykalną opinię w kwestii wprowadzenia podatku cukrowego przedstawił ekspert Warsaw Enterprise Institute: „pociągnie na dno polską branżę rolno-spożywczą i doprowadzi do zubożenia sporą grupę obywateli”[26].

Znaczenie dla polskiego eksportu

Nałożenie podatku cukrowego na przedsiębiorstwa krajowe spowoduje spadek ich konkurencyjności na arenie międzynarodowej. W sytuacji, kiedy Polska jest dużym producentem żywności, a polska żywność stanowi kluczowe dobro eksportowe naszego kraju, stwarza to zagrożenie dla polskiego bilansu handlowego (ok. 75% polskich owoców jest przeznaczane na eksport[27]). Jest to szczególnie istotne ze względu na konkurencję ze strony innych krajów Unii Europejskiej. Ponadto polski eksport słodzonych napojów, w przeciwieństwie np. do eksportu soków owocowych i warzywnych, od wielu lat systematycznie rośnie.

Rysunek 1. Eksport napojów bezalkoholowych (mln euro)

Źródło: Sektor rolno-spożywczy. Soki i napoje. Raport maj 2019, Santander Polska.

W 2018 r. polski eksport napojów  wyniósł 450 milionów euro, ok. 13% więcej niż w 2017 r.[28] Można uznać, że skoro eksport ma się dobrze, to z jakiego powodu martwić się konsumpcją krajową? Powody są dwa. Po pierwsze nie wiadomo, w jakim stopniu sprzedaż krajowa napojów słodzonych wpływa obecnie na ich eksport. Jeżeli spadek sprzedaży krajowej, będący rezultatem wprowadzenia podatku cukrowego spowoduje spadek eksportu, oznaczać to będzie dalsze pogorszenie rentowności i konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Po drugie, jeżeli wprowadzenie podatku cukrowego spowoduje obniżkę sprzedaży krajowej, będzie to stanowić dla przedsiębiorstw wytwarzających napoje słodzone czynnik motywujący do przeniesienia produkcji poza granice kraju (w celu ułatwienia ekspansji zagranicznej, skoro ekspansja krajowa została utrudniona).

Znaczenie dla polskich konsumentów

Konsumenci z natury dążą do zaspokojenia swoich potrzeb i oczekiwań. Podczas gdy wielu wyrobów obciążonych akcyzą (napoje alkoholowe, papierosy) nie da się zastąpić bezpośrednimi substytutami, napoje owocowe mogą zostać zastąpione słodkimi napojami, które w ogóle nie zawierają owoców. Mogą zawierać za to konserwanty i sztuczne barwniki. Po prostu jedno źródło cukru zostanie zastąpione innym (tańszymi i znacznie mniej zdrowym).

Należy pamiętać, że wprowadzenie podatku cukrowego wcale nie musi przełożyć się na ograniczenie spożycia cukru przez konsumentów. W Wielkiej Brytanii spożycie cukru rosło mimo nałożenia nowej daniny. W Danii zrezygnowano z podatku cukrowego w 2014 r. ze względu na to, że po jego wprowadzeniu Duńczycy nie przestali spożywać słodzonych napojów – po prostu zaczęli kupować napoje importowane (niemieckie), nieopodatkowane na zawartość cukru, zamiast duńskich[29].

Oznacza to, że w konsekwencji polscy konsumenci, zamiast spożywać napoje owocowe, mogą zacząć spożywać tańsze słodzone napoje z chemicznymi dodatkami, słodycze i inne produkty, które również zawierają cukier, ale są tańsze i niższej jakości.

Edukowanie przez opodatkowanie?

Nie ma wątpliwości, że spożywanie cukru w nadmiarze nie jest zdrowe. Niemniej to samo można powiedzieć również o alkoholu, papierosach, słonych przekąskach, wręcz wszystkich substancjach spożywanych w nadmiarze.

Należy wrócić uwagę, że wśród instytucji przyznających, że nie ma dowodów na skuteczność regulacji fiskalnych (czyli również podatku cukrowego) w kwestii realnej poprawy zdrowia konsumentów znajduje się nawet Światowa Organizacja Zdrowia[30].

Oczywiście dane statystyczne oraz źródła prasowe można uzupełnić o opracowania naukowe dotyczące wpływu podatku cukrowego na gospodarkę oraz na zdrowie konsumentów. Wiele wskazuje na to, że wyniki badań w tym zakresie są w najlepszym razie niejednoznaczne. Np. według American Journal of Aricultural Economics (badanie z 2013 r.) wprowadzenie podatku cukrowego w USA skutkowałoby ograniczeniem spożycia cukru, ale wzrostem spożycia tłuszczy i sodu, ze względu na „zamianę” przez konsumentów jednego źródła kalorii na drugie[31]. Wyniki dwóch innych niezależnych od siebie badań przeprowadzonych w 2010 r.[32] potwierdzają ten wniosek.

Podsumowanie

Reasumując, należy przede wszystkim zwrócić uwagę, że podatek cukrowy z jednej strony stanowi poważne zagrożenie dla polskich przedsiębiorców, jak również otoczenia rolników i sadowników. Z z drugiej strony wcale nie musi wiązać się z jakimikolwiek istotnymi korzyściami zdrowotnymi dla polskiego społeczeństwa.

 Z tego względu, a także z powodu rzetelnych konsultacji ze środowiskiem przedsiębiorców, rolników, sadowników i konsumentów, które poprzedziłyby wprowadzenie nowej daniny, należy stwierdzić, że ustawa przewidująca wprowadzenie podatku cukrowego – nie powinna wejść w życie w obecne formie.

Być może najistotniejszym argumentem przeciw wprowadzeniu tego rozwiązania fiskalnego jest brak opodatkowania innych rodzajów żywności uznanej za „niezdrową”, np. słodyczy, czy piwa smakowego. Tym samym nie istnieją żadne czynniki, które miałyby powstrzymać konsumentów przed spożywaniem innych rodzajów żywności zawierającej cukier dodany. . Czyni to argument dotyczący prozdrowotnych rezultatów podatku cukrowego, w najlepszym razie wątpliwym.

Zdaniem autora spór w sprawie wprowadzenia podatku cukrowego w Polsce może zostać rozwiązany jedynie na drodze merytorycznej dyskusji między przedstawicielami rządu a środowiskami przedsiębiorców, rolników i konsumentów, która zostałaby poparta wynikami badań i ekspertyzami dotyczącymi korzyści oraz obciążeń związanych z wprowadzeniem takiego rozwiązania fiskalnego.

Piotr Sosnowski

Bibliografia

Czasopisma

1. J. M. Fletcher, D. E. Frisvold, N, Tefft, The effects of soft drink taxes on child and adolescent consumption and weight outcomes, “Journal of Public Economics” 2010, nr 94(11-12).
2. C. Zhen, E. A. Finkelstein, J. M. Nonnemaker, S. A. Karns, J. E. Todd,  Predicting the effects of sugar-sweetened beverage taxes on food and beverage demand in a large demand system, “American journal of agricultural economics” 2014, nr 96(1).

Inne materiały drukowane

1. Przemysł – wyniki działalności w 2017 r., Główny Urząd Statystyczny.
2. Przemysł – wyniki działalności w 2018 r., Główny Urząd Statystyczny.
3. Sektor rolno-spożywczy. Soki i napoje. Raport maj 2019, Santander Polska.

Internet

1. Agropolska, Coraz więcej przeciwników podatku od cukru. Płyną listy do ministrów, 2020, https://www.agropolska.pl/aktualnosci/polska/coraz-wiecej-przeciwnikow-podatku-od-cukru-plyna-listy-do-ministrow,8607.html (1 II 2020 r.).
2. Business Insider, Podatek cukrowy coraz bliżej. Rząd przyjął projekt, 2020, https://businessinsider.com.pl/twoje-pieniadze/podatek-cukrowy-rzad-przyjal-projekt/p78qer6 (5 II 2020 r.).
3. Gazeta Polska, Opłata cukrowa uderzy w przetwórców, sadowników i konsumentów, 2020, https://gpcodziennie.pl/126361-oplatacukrowauderzywprzetworcowsadownikowikonsumentow.html (12 II 2020 r.).
4. Gazeta Prawna, Podatek cukrowy. Dziewięć organizacji rolniczych napisało sprzeciw, 2020, https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/1449430,podatek-cukrowy-napoje-soki-branza-rolnicza-przetworstwo.html (3 II 2020 r.).
5. Gazeta Prawna, Podatek od cukru: Coca-cola podreperuje bilans służby zdrowia, 2019, https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1446254,podatek-od-cukru-napoje-slodzone-light-nfz-sluzba-zdrowia.html (3 II 2020 r.).
6. Gazeta Prawna, Szumowski: Podatek cukrowy przyniesie mniej niż zakładaliśmy, 2020, https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1449429,podatek-cukrowy-minister-zdrowia-lukasz-szumowski-wplywy.html (1 II 2020 r.).
7. Money.pl, Podatek cukrowy „uderzy w firmy i rolnictwo”. Przedsiębiorcy apelują do premiera, 2020, https://www.money.pl/gielda/podatek-cukrowy-uderzy-w-firmy-i-rolnictwo-przedsiebiorcy-apeluja-do-premiera-6473252806883457a.html (31 I 2020 r.).
8. Money.pl, Podatek cukrowy. Cios dla producentów, rolników i konsumentów, 2020, https://www.money.pl/podatki/podatek-cukrowy-cios-dla-producentow-rolnikow-i-konsumentow-6472242247149697a.html (1 II 2020 r.).
9. Obserwator Gospodarczy, Podatek cukrowy to dobry pomysł, 2020, http://obserwatorgospodarczy.pl/komentarze-i-analizy/1099-podatek-cukrowy-to-dobry-pomysl (31 I 2020 r.).
10. Portal Spożywczy, Olipra, CA o podatku cukrowym: Producenci napojów będą walczyć o ceny i własne marże, 2020, http://www.portalspozywczy.pl/napoje/wiadomosci/olipra-ca-o-podatku-cukrowym-producenci-napojow-beda-walczyc-o-ceny-i-wlasne-marze,180298.html
    (1 II 2020 r.).
11. Portal Spożywczy, PFPŻ: „Podatek cukrowy” uderzy w przedstawicieli całego łańcucha dostaw, 2020, http://www.portalspozywczy.pl/napoje/wiadomosci/pfpz-podatek-cukrowy-uderzy-w-przedstawicieli-calego-lancucha-dostaw,179771.html (3 II 2020 r.).
12. Portal Spożywczy, WHO: Nie ma dowodów na to, że podatek cukrowy poprawia zdrowie konsumentów, 2020, http://www.portalspozywczy.pl/slodycze-przekaski/wiadomosci/who-nie-ma-dowodow-na-to-ze-podatek-cukrowy-poprawia-zdrowie-konsumentow,179492.html
    (1 II 2020 r.).
13. Radio ZET, Podatek cukrowy będzie niższy? Ministerstwo Zdrowia zmienia zdanie, 2020, https://biznes.radiozet.pl/News/Podatek-cukrowy-w-Polsce.-Ile-wyniesie-Co-zdrozeje
    (3 II 2020 r.);
14. Strefa Biznesu, Podatek cukrowy to zabieg fiskalny. Nie ma nic wspólnego ze zdrowiem Polaków, 2020, https://strefabiznesu.pl/podatek-cukrowy-to-zabieg-fiskalny-nie-ma-nic-wspolnego-ze-zdrowiem-polakow/ar/c14-14731496 (1 II 2020 r.).
15. TIME, Study: Soda Taxes May Not Be Enough to Curb Obesity, 2010, https://healthland.time.com/2010/12/13/study-sugar-tax-may-lead-to-only-modest-weight-loss/ (3 II 2020 r.).

[1] Business Insider, Podatek cukrowy coraz bliżej. Rząd przyjął projekt, 2020, https://businessinsider.com.pl/twoje-pieniadze/podatek-cukrowy-rzad-przyjal-projekt/p78qer6 (5 II 2020 r.).

[2] Ibid.

[3] Obserwator Gospodarczy, Podatek cukrowy to dobry pomysł, 2020, http://obserwatorgospodarczy.pl/komentarze-i-analizy/1099-podatek-cukrowy-to-dobry-pomysl (31 I 2020 r.).

[4] Portal Spożywczy, WHO: Nie ma dowodów na to, że podatek cukrowy poprawia zdrowie konsumentów, 2020, http://www.portalspozywczy.pl/slodycze-przekaski/wiadomosci/who-nie-ma-dowodow-na-to-ze-podatek-cukrowy-poprawia-zdrowie-konsumentow,179492.html (1 II 2020 r.).

[5] Money.pl, Podatek cukrowy. Cios dla producentów, rolników i konsumentów, 2020, https://www.money.pl/podatki/podatek-cukrowy-cios-dla-producentow-rolnikow-i-konsumentow-6472242247149697a.html (1 II 2020 r.).

[6] Gazeta Prawna, Szumowski: Podatek cukrowy przyniesie mniej niż zakładaliśmy, 2020, https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1449429,podatek-cukrowy-minister-zdrowia-lukasz-szumowski-wplywy.html (1 II 2020 r.).

[7] Gazeta Prawna, Podatek od cukru: Coca-cola podreperuje bilans służby zdrowia, 2019, https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1446254,podatek-od-cukru-napoje-slodzone-light-nfz-sluzba-zdrowia.html (3 II 2020 r.).

[8] vacatio legis – okres między publikacją aktu prawnego a jego wejściem w życie.

[9] Money.pl, Podatek cukrowy „uderzy w firmy i rolnictwo”. Przedsiębiorcy apelują do premiera, 2020,  https://www.money.pl/gielda/podatek-cukrowy-uderzy-w-firmy-i-rolnictwo-przedsiebiorcy-apeluja-do-premiera-6473252806883457a.html (31 I 2020 r.).

[10] Portal Spożywczy, PFPŻ: „Podatek cukrowy” uderzy w przedstawicieli całego łańcucha dostaw, 2020, http://www.portalspozywczy.pl/napoje/wiadomosci/pfpz-podatek-cukrowy-uderzy-w-przedstawicieli-calego-lancucha-dostaw,179771.html (3 II 2020 r.).

[11] Money.pl, Podatek cukrowy. Cios dla producentów, rolników i konsumentów, 2020, https://www.money.pl/podatki/podatek-cukrowy-cios-dla-producentow-rolnikow-i-konsumentow-6472242247149697a.html (1 II 2020 r.).

[12] Przemysł – wyniki działalności w 2017 r., Główny Urząd Statystyczny;
Przemysł – wyniki działalności w 2018 r., Główny Urząd Statystyczny.

[13] Ibid.

[14] Gazeta Prawna, Podatek od cukru: Coca-cola podreperuje bilans służby zdrowia, 2019, https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1446254,podatek-od-cukru-napoje-slodzone-light-nfz-sluzba-zdrowia.html (3 II 2020 r.).

[15] Portal Spożywczy, WHO: Nie ma dowodów na to, że podatek cukrowy poprawia zdrowie konsumentów, 2020, http://www.portalspozywczy.pl/slodycze-przekaski/wiadomosci/who-nie-ma-dowodow-na-to-ze-podatek-cukrowy-poprawia-zdrowie-konsumentow,179492.html (1 II 2020 r.).

[16] Gazeta Prawna, Podatek cukrowy. Dziewięć organizacji rolniczych napisało sprzeciw, 2020, https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/1449430,podatek-cukrowy-napoje-soki-branza-rolnicza-przetworstwo.html (3 II 2020 r.).

[17] Ibid.

[18] Strefa Biznesu, Podatek cukrowy to zabieg fiskalny. Nie ma nic wspólnego ze zdrowiem Polaków, 2020, https://strefabiznesu.pl/podatek-cukrowy-to-zabieg-fiskalny-nie-ma-nic-wspolnego-ze-zdrowiem-polakow/ar/c14-14731496 (1 II 2020 r.).

[19] Gazeta Polska, Opłata cukrowa uderzy w przetwórców, sadowników i konsumentów, 2020, https://gpcodziennie.pl/126361-oplatacukrowauderzywprzetworcowsadownikowikonsumentow.html
(12 II 2020 r.).

[20] Strefa Biznesu, Podatek cukrowy to zabieg fiskalny. Nie ma nic wspólnego ze zdrowiem Polaków, 2020, https://strefabiznesu.pl/podatek-cukrowy-to-zabieg-fiskalny-nie-ma-nic-wspolnego-ze-zdrowiem-polakow/ar/c14-14731496 (1 II 2020 r.).

[21] Portal Spożywczy, PFPŻ: „Podatek cukrowy” uderzy w przedstawicieli całego łańcucha dostaw, 2020, http://www.portalspozywczy.pl/napoje/wiadomosci/pfpz-podatek-cukrowy-uderzy-w-przedstawicieli-calego-lancucha-dostaw,179771.html (3 II 2020 r.).

[22] Strefa Biznesu, Podatek cukrowy to zabieg fiskalny. Nie ma nic wspólnego ze zdrowiem Polaków, 2020, https://strefabiznesu.pl/podatek-cukrowy-to-zabieg-fiskalny-nie-ma-nic-wspolnego-ze-zdrowiem-polakow/ar/c14-14731496 (1 II 2020 r.).

[23] Agropolska, Coraz więcej przeciwników podatku od cukru. Płyną listy do ministrów, 2020, https://www.agropolska.pl/aktualnosci/polska/coraz-wiecej-przeciwnikow-podatku-od-cukru-plyna-listy-do-ministrow,8607.html (1 II 2020 r.).

[24] Radio ZET, Podatek cukrowy będzie niższy? Ministerstwo Zdrowia zmienia zdanie, 2020, https://biznes.radiozet.pl/News/Podatek-cukrowy-w-Polsce.-Ile-wyniesie-Co-zdrozeje (3 II 2020 r.);

[25] Portal Spożywczy, Olipra, CA o podatku cukrowym: Producenci napojów będą walczyć o ceny i własne marże, 2020, http://www.portalspozywczy.pl/napoje/wiadomosci/olipra-ca-o-podatku-cukrowym-producenci-napojow-beda-walczyc-o-ceny-i-wlasne-marze,180298.html (1 II 2020 r.).

[26] Money.pl, Podatek cukrowy. Cios dla producentów, rolników i konsumentów, 2020, https://www.money.pl/podatki/podatek-cukrowy-cios-dla-producentow-rolnikow-i-konsumentow-6472242247149697a.html (1 II 2020 r.).

[27] Strefa Biznesu, Podatek cukrowy to zabieg fiskalny. Nie ma nic wspólnego ze zdrowiem Polaków, 2020, https://strefabiznesu.pl/podatek-cukrowy-to-zabieg-fiskalny-nie-ma-nic-wspolnego-ze-zdrowiem-polakow/ar/c14-14731496 (1 II 2020 r.).

[28] Sektor rolno-spożywczy. Soki i napoje. Raport maj 2019, Santander Polska.

[29] Portal Spożywczy, WHO: Nie ma dowodów na to, że podatek cukrowy poprawia zdrowie konsumentów, 2020, http://www.portalspozywczy.pl/slodycze-przekaski/wiadomosci/who-nie-ma-dowodow-na-to-ze-podatek-cukrowy-poprawia-zdrowie-konsumentow,179492.html (1 II 2020 r.).

[30] Ibid.

[31] C. Zhen, E. A. Finkelstein, J. M. Nonnemaker, S. A. Karns, J. E. Todd,  Predicting the effects of sugar-sweetened beverage taxes on food and beverage demand in a large demand system, “American journal of agricultural economics” 2014, nr 96(1).

[32] TIME, Study: Soda Taxes May Not Be Enough to Curb Obesity, 2010, https://healthland.time.com/2010/12/13/study-sugar-tax-may-lead-to-only-modest-weight-loss/ (3 II 2020 r.);
J. M. Fletcher, D. E. Frisvold, N, Tefft, The effects of soft drink taxes on child and adolescent consumption and weight outcomes, “Journal of Public Economics” 2010, nr 94(11-12).