Mapa Dochodów i Wydatków Państwa 2017
Ustawa budżetowa nie ujawnia nawet połowy wydatków sektora finansów publicznych. Wydatki budżetu państwa w 2017 roku wyniosły 376 mld, a całkowite wydatki państwa 810 mld zł. Podobnie jest z dochodami – w 2017 roku dochody budżetu państwa wyniosły 350 mld zł, natomiast całkowite dochody państwa 735,5 mld zł. Deficyt sektora finansów publicznych wyniósł więc 26 mld zł, natomiast deficyt państwa aż 74,5 mld zł.
Różnice wynikają z faktu, że ustawa budżetowa nie obejmuje wszystkich przepływów finansowych w sferze publicznej. Przykładowo nie uwzględnia całości środków publicznych jednostek samorządu terytorialnego, Funduszu Ubezpieczeń Społecznych czy agencji i innych instytucji państwowych.
Dlatego źródłami informacji do Map Dochodów i Wydatków Państwa są dane zbierane przez GUS, NIK, FUS, Ministerstwo Finansów, sprawozdania finansowe jednostek budżetowych i inne. W ramach analiz skrupulatnie sprawdzamy powtarzające się pozycje tak, żeby uniknąć podwójnego zliczania i poprawnie przypisać fundusze do podmiotu. Efektem naszych prac jest najbardziej obszerne, transparentne i przejrzyste zestawienie całościowych wydatków i dochodów państwa.
Podstawowe zmiany i deficyt
W porównaniu z poprzednim rokiem wydatki wzrosły o ponad 29 mld zł, natomiast dużo większy przyrost zanotowano w przypadku dochodów – niemal 55 mld zł więcej zasiliło kasę państwa.
Dzięki takiemu wynikowi w 2017 roku odnotowano spadek deficytu względem poprzedniego roku. Można to uznać za duży sukces, gdyż deficyt w poprzednich latach wynosił: w 2015 roku – 102 mld zł, a w 2016 roku równe 100 mld zł.
Wydatki
Pomimo zmniejszającego się deficytu wydatki wciąż nie zwalniają tempa – z roku na rok są coraz większe. W 2011 roku, kiedy opublikowaliśmy pierwszy przegląd wydatków państwa, rozdysponowano 665 mld zł, w 2017 roku – już 810 mld zł. Wynika z tego, że w przeciągu 6 lat państwowe wydatki wzrosły o blisko 22%, czyli 145 mld zł. Średniorocznie wydatki rosły więc o prawie 21 mld zł.
Blisko ⅓ wydatków państwa została przeznaczona na renty i emerytury. Dział ten niezmiennie od 2011 roku jest liderem naszego zestawienia. Największy wzrost wydatków od 2011 roku zaobserwowano w tej właśnie kategorii, w ciągu 7 lat wydatki na emerytury i renty wzrastały o blisko 55 mld zł.
Największy wzrost wydatków w 2017 roku (względem roku poprzedniego) zaobserwowano w kategorii „gospodarka”. Na ten cel przeznaczono aż 70% więcej funduszy niż w 2016 roku, co wynikało głównie z podwyższenia kapitału zakładowego Polskiego Funduszu Rozwoju czy Państwowej Agencji Inwestycji i Handlu. Na wzrost wpłynęło również prawie 4-krotne zwiększenie wydatków przeznaczonych na górnictwo i kopalnictwo oraz 10-krotny wzrost w ramach odszkodowań z Funduszu Reprywatyzacji.
Nie wszystkie działy w naszym zestawieniu zanotowały wzrost wydatków. W kategorii „wydatki finansowe” zanotowano niemal 21% spadek względem roku poprzedniego (tu warto zwrócić uwagę na spadek wydatków związanych z obsługą długu krajowego i zagranicznego). Drugą grupą z mniejszymi wydatkami były wydatki na kulturę i sztukę, w której przeznaczono o blisko 1,5 mld zł mniej (spadek o 14%).
W obszarze obrony narodowej wydatki wzrosły o 1 mld zł, jednak nie wszystkie wydatki MON można z czystym sumieniem zakwalifikować do wydatków na cele związane z obronnością kraju. W 2017 roku MON zakupiło samoloty dla VIPów, na co przeznaczono ok. 2 mld zł, czyli dokładnie tyle, o ile wzrosły wydatki na samoloty w ramach budżetu ministerstwa.
Dochody
Jak renty i emerytury są liderem w wydatkach państwa, tak podatki od pracy rok w rok stanowią największe źródło dochodów państwa. Połowa wszystkich krajowych dochodów państwa (360 mld zł) pochodziła z podatków od pracy, tj.: podatku dochodowego od osób fizycznych i składek na ubezpieczenie społeczne.
W 2017 roku zaobserwowano wzrost konsumpcji co, w połączeniu ze spadkiem bezrobocia i innymi czynnikami, przełożyło się na wzrost dochodów z akcyzy, podatku VAT i opłaty paliwowej. W sumie w kategoria „podatki od konsumpcji” przyniosła państwu 221 mld zł dochodu.
Podsumowanie
Obecny system finansów publicznych charakteryzuje się wysokim stopniem skomplikowania i brakiem transparentności. Skutkuje to niską wiedzą o finansach publicznych wśród obywateli, rozpowszechnianiem mylnych lub wręcz nieprawdziwych opinii o stanie finansów państwa w mediach tradycyjnych i społecznościowych oraz niskim zaufaniem do władzy.
Dlatego też zachęcamy do zapoznania się z treścią publikowanych przez nas Map Wydatków i Dochodów Państwa, porównywania ze sobą danych z poprzednich edycji, wyciągania własnych wniosków i szukania ciekawostek. Przypominamy również, że od zeszłego roku publikujemy również Mapę Zatrudnienia w Sektorze Publicznym, w której przedstawiamy liczbę pracowników i wydatki związane z ich zatrudnieniem w administracji i instytucjach opłacanych z publicznych pieniędzy.
Więcej informacji na stronie www.MapaWydatkow.pl
Zapraszamy do zapoznania się z najnowszymi mapami:
