Cykl: pomysł na emerytury: Nowa Zelandia
O nowozelandzkim systemie można powiedzieć, że najpełniej realizuje ideę emerytury obywatelskiej, gdzie emerytura państwowa gwarantuje świadczenie na poziomie minimalnym. Sam system składa się z trzech filarów, z których obowiązkowy jest tylko jeden.
Pierwszy filar, państwowy, polega na wypłacaniu emerytur wszystkim obywatelom, którzy mieszkali w Nowej Zelandii przez co najmniej 10 lat po ukończeniu 20 roku życia, z czego co najmniej 5 po swoich 50 urodzinach. Świadczenia te mają na celu zapewnić podstawowy poziom życia dla emeryta, a nie zastąpić jego zarobki. W związku z tym kwota nie jest wysoka i nie zależy od pensji pobieranych w czasie kariery zawodowej. Nie ma grup uprzywilejowanych, a zróżnicowanie stawek zależy wyłącznie od warunków życia (samotnie, w małżeństwie, z dziećmi itd.). Wiek emerytalny jest bardzo elastyczny. Świadczenia przysługują od 65 roku życia i są wypłacane niezależnie od tego czy obywatel kontynuuje pracę czy też nie. Ograniczone są za to przypadki uzyskania wcześniejszych świadczeń. Wypłaty finansowane są z przychodów podatkowych.
Drugi filar to nieobowiązkowe fundusze emerytalne. Dominuje tam założony przez państwo program emerytalny KiwiSaver (obsługiwany przez kilka funduszy), który w założeniu ma zwiększyć oszczędności emerytalne Wyspiarzy. Osoby kończące 18 lat są automatycznie włączane do systemu, jednak mają 8 tygodni na rezygnację. Na starcie konto każdego z uczestników zostaje zasilone przez państwo kwotą 1000 dolarów nowozelandzkich. Ponadto stworzono kilka innych zachęt do przystąpienia (roczne odliczenia podatkowe do 1000 NZD lub dodatek od państwa co pół roku). Składka płacona przez pracownika wynosi 4% lub 8% (jest to kwestia indywidualnego wyboru). Od 2011 roku składka płacona przez pracodawcę wynosi również 4%, jednak jeśli obie strony się zgodzą może ona zastąpić czteroprocentową składkę pracowniczą. Wpłaty pracodawcy podlegają odliczeniu do 4% płacy brutto lub do wysokości rocznej składki, zależnie która jest niższa. Pozostałe fundusze emerytalne (o charakterze defined contribution – określona składka), które nie uczestniczą w KiwiSaver również podlegają odliczeniom podatkowym. Wycofanie środków z funduszu nie podlega opodatkowaniu (można to uczynić po 65 roku życia, lub po 5 latach od przystąpienia, w zależności od tego, które zdarzenie jest późniejsze). Liczba funduszy stale się zmniejsza, przede wszystkim ze względu na ich fuzje, na co wpływ ma chęć obniżania kosztów administracyjnych i transakcyjnych.
Trzeci filar to klasyczny filar prywatny – są to oszczędności zgromadzone na kontach i w aktywach. Jego charakter zbliżony jest do drugiego sektora.
Dane za 2012:
- Emerytury państwowe są finansowane z podatków.
- Wartość świadczeń wypłaconych z budżetu: ok 25 mld zł.
- Średnia emerytura wypłacana z I filaru: ok. 3,4 tys. zł miesięcznie.
- W KiwiSaver uczestniczy prawie 2 mln obywateli, którzy w 2012 roku wpłacili łącznie ponad 2,2 mld NZD.
- W 2008 roku emerytury z pierwszego filaru otrzymało ponad pół miliona emerytów.
