Mapa Wydatków Państwa
Dyskusja o reformie finansów publicznych trwa w Polsce nieprzerwanie. Można by sądzić, że trudno w niej powiedzieć cokolwiek nowego. Tymczasem nikt dotychczas nie próbował szczegółowo pokazać wszystkich wydatków, które składają się na polski system finansów publicznych. Fundacja Republikańska postanowiła wypełnić tę lukę. Mapa Wydatków Państwa to pierwsza w Polsce kompleksowa ilustracja wydatków całego sektora publicznego, przedstawiona w formie atrakcyjnej infografiki.
Zasadniczym celem Mapy Wydatków Państwa jest pokazanie zwykłym obywatelom, na co polskie państwo przeznacza ich podatki i co powoduje tak groźne narastanie długu publicznego. Dzięki graficznej formie odwzorowania na Mapie widać skalę i proporcje konkretnych pozycji. Powierzchnia pojawiających się kół jest proporcjonalna do sum wydatkowanych na opisane zadania.
Wydatki sektora publicznego w Polsce, według rachunków prowadzonych zgodnie z metodologią UE, w 2011 r. wyniosły aż 665 miliardów złotych (centralne koło). Na tę sumę złożyły się skonsolidowane wydatki:
• budżetu państwa
• samorządów
• funduszy ubezpieczeń społecznych
• funduszy celowych, agencji i innych instytucji publicznych
Przeanalizowaliśmy je wszystkie i stworzyliśmy syntetyczne zestawienie tematyczne. Mapa Wydatków Państwa składa się więc z 16 elementów:
Renty i Emerytury, Pomoc Społeczna, Edukacja, Rolnictwo, Zdrowie, Rynek Pracy, Finanse, Infrastruktura, Utrzymanie samorządów, Bezpieczeństwo i sprawiedliwość, Obrona Narodowa, Nauka i Szkolnictwo Wyższe, Kultura i Media, Środowisko, Sport i Turystyka, Gospodarka.
Przygotowując Mapę przebrnęliśmy przez tysiące stron sprawozdań i dokumentów. Prezentowane dane pochodzą m.in. ze Sprawozdania z Wykonania Budżetu Państwa za 2011 r. oraz z dziesiątek informacji o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa za 2011 r. przygotowywanych przez Najwyższą Izbę Kontroli. Wnioskowaliśmy o dostęp do informacji publicznej do wszystkich ministerstw. Żeby dotrzeć do interesujących nas pozycji korespondowaliśmy z wieloma instytucjami.
Trudności z jakimi spotkaliśmy się przygotowując Mapę pokazały jasno, że zasada jawności finansów publicznych jest obecnie w sporej mierze martwa, a rachunkowość sektora publicznego stała się rodzajem wiedzy hermetycznej. Nasz projekt to krok ku transparentności i – idącej w ślad za nią – gospodarności. W następnych miesiącach będziemy wychodzili ze szczegółowymi inicjatywami na rzecz poprawy dostępności dla obywateli informacji o wydatkach państwa.
Z przeprowadzonych analiz wyłaniają się trzy wnioski: Po pierwsze stan polskich finansów publicznych jest głęboko nieprzejrzysty. Nawet posiadając fachową wiedzę trudno jest sprawdzić ile i na co wydaje nasze państwo. Po drugie, pieniądze na podobne cele wydatkowane są równolegle przez wiele podobnych instytucji, niekiedy finansujących się nawzajem. Po trzecie, większość wydatków sektora publicznego nie przechodzi przez budżet państwa i jest poza kontrolą parlamentu. Są to środki w budżetach samorządów, funduszy i agencji.
* * *
Mapa Wydatków Państwa została opracowana na przełomie lipca i sierpnia 2012 r. przez zespół pod kierownictwem Krzysztofa Bosaka. Koncepcja Mapy Wydatków Państwa jest wzorowana na podobnym projekcie realizowanym od 2004 r. w USA pod nazwą „Death and Taxes”. Projekt został zrealizowany wyłącznie w oparciu o własne środki Fundacji Republikańskiej, pochodzące z dobrowolnych darowizn przekazywanych przez sympatyków i donatorów Fundacji.
Więcej informacji na temat Mapy Wydatków Państwa na stronie www.mapawydatkow.pl. Znajdą tam Państwo Mapę w plikach PDF oraz JPG.
