Cykl: Pomysł na emerytury: Czechy
Większość systemów emerytalnych w krajach Europy środkowo – wschodniej ma bardzo zbliżoną do siebie konstrukcję. Składają się na nią trzy filary o podobnych charakterach, a różniące się między sobą wyłącznie szczegółami. Nieco inaczej jednak sytuacja wygląda u Czechów. Zrezygnowali oni z tworzenia obowiązkowych OFE na rzecz indywidualnych oszczędności. Rzeczywistość pokazała jednak nieskuteczność takiego rozwiązania i od 2013 roku utworzony został drugi filar, do którego automatycznie zostaną włączeni wszyscy pracujący, jednak z możliwością wyłączenia. Ma więc charakter dobrowolny.
Pierwszy filar to filar defined benefit, czyli określona jest wysokość świadczenia, nie składki i obejmuje wszystkich pracujących i samozatrudnionych. Obecna wysokość składki to 28%, z których 21,5% opłaca pracodawca, a pozostałe 6,5% pracownik. Reforma w 2013 roku przyniosła możliwość odprowadzenia 3% poborów (z 28% składki) do otwartych funduszy emerytalnych. Świadczenie złożone jest z dwóch elementów: pierwszy to świadczenie podstawowe, w jednakowej wysokości dla wszystkich, zaś drugi jest powiązany z zarobkami w trakcie kariery zawodowej. Ma on jednak bardzo redystrybucyjny charakter i występuje w trzech stawkach obowiązujących w odpowiednich przedziałach zarobków – 100%, 30% i 10%. Osoby zarabiające poniżej 8 400 koron miesięcznie otrzymają równowartość swojej średniej pensji, osoby zarabiające powyżej tej kwoty, ale mniej niż 20 500 koron otrzymają 30% zarobków, zaś pozostali 10%.
Przez prawie dwadzieścia lat Czesi korzystali z trzeciego sektora jako dodatkowego źródła świadczeń. Jest to klasyczny sektor prywatny. Swoje oszczędności można wycofywać po ukończeniu 60 roku życia i nie ma opłat za zmianę funduszu. Państwo wspomaga obywateli także tutaj i dofinansowuje ich składki. Ponadto istnieje możliwość odliczenia składek od podatku dochodowego do pewnej kwoty, zarówno dla pracownika jak i dla pracodawcy. Od 2013 roku nie ma możliwości przystępowania do funduszy trzeciego filaru, firmy zarządzające mogą w zamian tworzyć fundusze w drugim dla nowych członków.
Dane za 2011 rok:
- Wypłacono świadczenia o wartości prawie 57,5 mld zł (45,5 mld samych świadczeń emerytalnych).
- Zebrano prawie 57,2 mld zł w postaci obowiązkowych i dobrowolnych składek (w tym około 10 mld składek na ubezpieczenie społeczne).
- Średnia emerytura to około 1700 zł.
- Koszt funkcjonowania administracji odpowiedzialnej za system emerytalny (CSSZ) to około 873 mln zł.
