Rzecznik Praw Podatnika w Sejmie
Obecnie trwa debata nad projektem ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika (dalej: RPP). Projekt ten został przygotowany przez ekspertów Fundacji Republikańskiej, a następnie zgłoszony przez posłów klubu parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość.
Projekt ustawy o RPP zdobył poparcie wszystkich klubów parlamentarnych w Sejmie (klub Platformy Obywatelskiej pierwotnie wniósł wniosek o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu, zaś ostatecznie wycofał ten wniosek). W tej chwili projekt czeka na drugie czytanie w Sejmie. Opis projektu można znaleźć na stronie internetowej.
Projekt o RPP poparło szereg największych w Polsce organizacji pracodawców i przedsiębiorców, w tym m.in. Business Center Club, Krajowa Izba Gospodarcza, PKPP Lewiatan.
W trakcie debaty nad projektem ustawy o RPP pojawiają się głównie dwie opinie, które rzekomo mają wskazywać, że projekt ten nie zasługuje na poparcie.
1. Rzecznik Praw Obywatelskich wystarczy
Pierwsza opinia, została przedstawiona w trakcie debaty sejmowej przez Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Mirosława Sekułę:
„Należy stwierdzić, że rzecznik praw obywatelskich ma instrumenty niezbędne do ochrony praw podatnika i że z tych instrumentów korzysta.”
Niniejszym prezentujemy analizę, która przedstawia działania Rzecznika Praw Obywatelskich (dalej: RPO) w zakresie spraw podatkowych w ciągu ostatnich 5 lat (2007-2011 r.). Najważniejsze wnioski wynikające z analizy są następujące:
- sprawy podatkowe stanowią zaledwie 0,2% spraw w RPO,
- RPO w znikomym stopniu korzysta ze specjalnych uprawnień w zakresie ochrony praw podatników (ma do tego 7 instrumentów prawnych i np. w 2011 r. ani razu z nich nie skorzystał),
- RPO co raz rzadziej korzysta z ogólnych uprawnień w zakresie ochrony praw podatników (15 wystąpień generalnych w 2007 r. i jedynie 2 wystąpienia w 2011 r.),
- istnieje ewidentna tendencja spadkowa w podejmowaniu przez RPO spraw podatkowych (w 2007 r. RPO podjął w sumie 16 spraw zaś w 2011 r. zaledwie 2 sprawy podatkowe),
- sprawy podatkowe podejmowane przez RPO w przeważającej większości mają negatywny wynik (63% wszystkich spraw podatkowych oraz aż 83% spraw z wykorzystaniem specjalnych uprawnień zostało umorzonych lub nie zostało uwzględnione),
- aktywność RPO w zakresie rozwoju ochrony praw podatników jest niemal zerowa (np. w ciągu 5 lat RPO nie zorganizował żadnej konferencji, debaty lub seminarium poświęconych problematyki ochrony praw podatków).
Wykres: Ilość spraw podatkowych RPO w latach 2007-2011.
Źródło: Biuro RPO, baza internetowa RPO.
2. Zwiększenie budżetu Rzecznika Praw Obywatelskich załatwi sprawę
Druga opinia, została przedstawiona trakcie prac nad projektem ustawy w Komisji Finansów Publicznych przez Posła Marcina Święcickiego (PO):
„Zdajemy sobie sprawę z zakresu tych wszystkich potrzeb. Natomiast problemem jest raczej, jak pokonać pewne trudności budżetowe, oszczędności w liczbie etatów, żeby wzmocnić ten urząd [Rzecznika Praw Obywatelskich – red.], który ma te wszystkie kompetencje i zatrudnia zaledwie kilka osób, o ile wiem, w dziedzinie ochrony praw podatnika. A powinien zapewne zatrudniać znacznie więcej, gdyby były możliwości administracyjne i finansowo-budżetowe, które by na to pozwalały.”
Na podstawie przygotowanej analizy oraz projektu ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika należy zauważyć:
- Na ochronę praw podatników w Polsce wydaje się zaledwie ok. 200 tys. złotych rocznie (zaledwie 2 etaty w RPO). Zestawienie tej kwoty z liczbą ok. 40 tys. podatników oraz kwotą ok. 5 mld złotych wydawanych na utrzymanie aparatu skarbowego daje odpowiedź na pytanie dlaczego jesteśmy dopiero na 127 miejscu na świecie pod względem jakości systemów podatkowych.
- Jednakże, wzmocnienie systemu ochrony praw podatników oraz zwiększenie przyjazności oraz wydajności systemu podatkowego nie jest możliwe jedynie poprzez zwiększenie budżetu RPO.
- W tym celu potrzebna jest systemowa zmiana, którą jest powołanie Rzecznika Praw Podatnika.
- Po pierwsze, zgodnie z projektem ustawy, RPP zostały nadane specjalistyczne uprawnienia, których nie posiada RPO (np. możliwość zaskarżenia interpretacji ogólnych wydawanych przez Ministra Finansów do sądów administracyjnych czy też szerokie kompetencje interwencji w zakresie spraw podatników).
- Po drugie, projekt ustawy zakłada, że RPP ma być wyspecjalizowanym organem odpowiedzialnym za permanentny monitoring funkcjonowania systemu podatkowego, a zatem za działania o charakterze prewencyjnym w celu zapobiegania negatywnym skutkom dla podatników. RPP ma identyfikować błędy i niesprawiedliwości systemu podatkowego oraz proponować zmiany.
- Nie jest możliwa ochrona praw podatników bez naprawy systemu podatkowego. Zwiększenie budżetu RPO bez zmiany filozofii myślenia o rozwiązywaniu problemów podatkowych jest jak załatwienie pomocy ekspertów podatkowych dla mniej zamożnych obywateli bez zmiany systemu podatkowego, który jest źródłem tych problemów. RPP ma być nie tylko urzędem odpowiedzialnym za obsługę petentów w sprawach podatkowych, ale ma również – zgodnie ze swoimi kompetencjami – być wyspecjalizowanym organem podejmującym działania zmierzające do poprawy funkcjonowania systemu podatkowego w Polsce.
Zapraszamy do zapoznania się ze szczegółową analizą zawierającą dane, na podstawie których sformułowano powyższe tezy:
[box type=”download” ]Analiza spraw podatkowych prowadzonych przez RPO[/box]
