Cykl: Pomysł na emerytury: Węgry
System na Węgrzech formalnie zbudowany jest z czterech filarów:
- I filar: pay as you go – redystrybucyjny,
- II filar: fundusz emerytalny,
- III filar: indywidualny program emerytalny,
- IV filar: indywidualne konto emerytalne.
I filar to system ze zdefiniowanym świadczeniem, z zasady obejmujący wszystkich pracowników, w tym samozatrudnionych. Przy jego wdrażaniu w 1998 roku osoby już pracujące w tym czasie mogły dobrowolnie włączyć się do obowiązkowego drugiego filaru. Skorzystała z tej możliwości około połowa uprawnionych do tego obywateli. Pozostali zostali włączeni tylko do pierwszego filaru. Osoby te obowiązuje składka w wysokości 19,5%, dzielona między pracownika (1,5%) i pracodawcę (18%). Aby otrzymać wypłatę z filaru państwowego należy płacić składki przez minimum 20 lat (15 dla częściowej emerytury). Wiek emerytalny to osiągnięcie 62 lat. Przeciętny wiek przejścia na emeryturę to 58 lat dla kobiet i niewiele ponad 60 dla mężczyzn. II filar to obowiązkowy udział w jednym z około 20 funduszy emerytalnych. Według prawa należą one do ich członków, których musi być minimum 25 000. Wycofanie środków przed przejściem na emeryturę nie jest możliwe. Osoby wpłacające składki przez okres krótszy niż 15 lat mogą wypłacić środki w jednej kwocie, pozostałe osoby obowiązuje dożywotnia renta. Filar obejmuje około 60% węgierskiej siły roboczej. Opłaty za zarządzanie aktywami funduszu to 0,9% składki. Składka opłacana przez pracodawców, zyski z inwestycji oraz wypłaty z obowiązkowych filarów podlegają zwolnieniom podatkowym. W 2012 roku aktywa funduszów emerytalnych zostały przesunięte do budżetu państwa. Pozostałe filary nie są obowiązkowe. Pracownicy mogą wziąć udział w programach emerytalnych trzeciego filaru (lub mogą opłacać je pracodawcy) do określonej wysokości składki. Prowadzą je firmy ubezpieczeniowe lub inne instytucje finansowe. Świadczenie może być wypłacone po 10 latach uczestnictwa jako jedna wypłata lub w formie comiesięcznego świadczenia. Obywatele mogą też gromadzić kapitał na indywidualnych kontach oszczędnościowych czwartego filaru. Prywatnie oszczędza około 30% Węgrów. Na rynku obecnych jest około 80 funduszy. Obowiązkowa składka emerytalna na Węgrzech wynosi 26,5%. Dzieli się ona następująco:
- 18% pracodawca wpłaca na pierwszy filar,
- 7% na pierwszy filar wpłaca pracownik,
- 1,5% przeznacza pracownik na drugi filar.
Pod kątem emerytur jest uprzywilejowanych kilka grup. Przywileje te ciężko porównać chociażby z polskimi „resortówkami”, jednak zostały one nadane między innymi żołnierzom, górnikom lub artystom. Największym problemem węgierskiego systemu jest zbyt duża swoboda w zakresie przechodzenia na wcześniejszą emeryturę. Przed reformą, w końcówce lat 90 – tych, ludzie masowo otrzymywali świadczenia przed ukończeniem 60 roku życia. Problem ten jest stopniowo rozwiązywany, jednak nadal na Węgrzech minimalny wiek emerytalny jest jednym z najniższych w Unii Europejskiej (62 lata). W 2012 roku wypłacono około 50 mld zł świadczeń emerytalnych, co stanowi około 80% wszystkich wydatków socjalnych. Z braku szczegółowych danych, możemy co najwyżej oszacować poziom wpływów ze składek emerytalnych – 80% wszystkich składek na ubezpieczenia społeczne to około 40 mld zł, daje nam to więc roczne saldo na poziomie około – 10 mld zł. Pozwoliło to na wypłatę średniego miesięcznego świadczenia w wysokości około 1350 zł.
