Cykl: pomysł na emerytury: Kanada
Obecny system emerytalny powstał już w latach 60 – tych XX wieku. Od tego czasu był wielokrotnie poprawiany i dostosowywany, jednak jego ogólny kształt pozostaje bez zmian. Jednym z istotniejszych założeń jest stabilność, którą obrazuje chociażby czas jego istnienia. Raport z 2001 roku przewiduje stabilność finansową na co najmniej następne 75 lat.
System zbudowany jest z trzech filarów. Pierwszy to tzw. emerytura obywatelska, wypłacana z budżetu państwa i przysługująca wszystkim obywatelom spełniającym określone warunki:
- Życie w Kanadzie przez co najmniej 40 lat po ukończeniu 18 roku życia (pełne świadczenie).
- Obywatelstwo kanadyjskie, status stałego rezydenta lub życie w kraju przez ostatnie 10 lat (niepełne świadczenie).
Ponadto obywatel może być zobowiązany do zwrotu części lub całości świadczenia, jeśli jego dochód przekracza określoną wartość. Z kolei osoby o zbyt niskim dochodzie dofinansowywane są nieopodatkowanym świadczeniem gwarantowanym. Wysokość świadczenia jest zróżnicowana tylko ze względu na warunki życiowe (np. niepełnosprawność) i nie zależy od zarobków w czasie życia zawodowego.
Najważniejszym elementem systemu jest drugi filar zwany CPP, czyli Canada Pension Plan. Udział w nim jest obowiązkowy dla wszystkich pracujących powyżej 18 roku życia, bez wyjątku. Jest też Quebec Pension Plan, który jest identyczny z CPP, ale obowiązuje w prowincji Quebec. Są oni zobowiązani do odprowadzania składek w wysokości 4,95%. Drugie tyle odprowadza ich pracodawca. Łączna składka wynosi 9,9%. Wiek emerytalny jest dość elastyczny. Standardowo jest to 65 lat, jednak obniżoną stawkę można pobierać już od 60 roku życia, a największe korzyści finansowe uzyskują pracujący do 70 roku życia.
Drugim filarem zarządza od 1997 CPP Investment Board, która jest instytucją niezależną od rządu, ale przed nim odpowiadającą. Składa kwartalne raporty i ma określoną politykę dotyczącą inwestycji. Jej celem jest czteroprocentowy wzrost w ciągu 75 lat przy określonym poziomie ryzyka, i jak do tej pory zdaje się on realny. Strategia inwestowania składa się z:
- 34,1% – aktywa dostępne w obrocie publicznym (np. akcje spółek notowanych na giełdach),
- 33,2% – aktywa o zdefiniowanym zysku (np. obligacje skarbowe),
- 16,3% – inwestycje w aktywa na niepublicznym rynku kapitałowym (np. w formie venture capital),
- 16,4% – inne aktywa.
Organ ten nie jest jednak wolny od niejasności – w 2009 roku, po krytyce opinii publicznej, rada dyrektorów zmuszona była zmniejszyć przyznane sobie bonusy o ponad 30%.
Uczestnictwo w trzecim filarze emerytalnym jest dobrowolne. Jednak aby uzyskać zwolnienia podatkowe należy powiadomić odpowiedni urząd, a gromadzone oszczędności muszą spełniać określone kryteria, które określają np. wysokość składki lub rodzaj aktywów, w które są one inwestowane.
System kanadyjski jest jednym ze starszych systemów, a ponadto to on rozpropagował ideę emerytury obywatelskiej, stąd popularnie zwana jest ona kanadyjską. Nie jest jednak bezproblemowy. Wielokrotnie był poprawiany lub zmieniany, a co jakiś czas pojawiają się głosy o niewydolności finansowej CPP. Aby odpowiedzieć na zmieniające się warunki, zdecydowano się na podniesienie składki z 6% do 9,9%, przejście do struktury hybrydowej (czyli forma redystrybucyjna oraz kapitałowa) i inwestowanie zakumulowanych zasobów oraz powołanie instytucji odpowiedzialnej za inwestycje. Do 2014 roku CPP ma być w 20% zasilany pieniędzmi z funduszu (którego środki są inwestowane), a docelowy udział to 30%.
Dane za 2009 rok:
- Łączna wysokość składki do drugiego filaru to 9,9%.
- Średnia wysokość emerytury z pierwszego filaru to ok. 3,4 tys. zł miesięcznie.
- Drugi filar zamknął się nadwyżką w wysokości ponad 30 mld zł.
- Świadczenia obywatelskie kosztowały budżet państwa ponad 100 mld zł.
