Raport „Rynek drobiu wobec wprowadzania systemu certyfikacyjnego QAFP”
Przedmiotowy Raport stanowi pogłębioną analizę systemu kontroli jakości Quality Assurance Food Products („QAFP”) i jego wpływu na polski rynek drobiu. Autor raportu w merytoryczny sposób postanowiła prześwietlić system QAFP pod kątem realizacji republikańskiej zasady dobra wspólnego i ocenić jej skutki dla hodowców i odbiorców drobiu w Polsce. Założeniem Raportu jest dokonanie oceny systemu QAFP w kontekście funkcjonowania polskich przedsiębiorców, kryteriów działania systemu, relacji, do już istniejących i powszechnie obowiązujących, standardów w zakresie jakości żywności, a także jego finansowania.
Raport nie stanowi analizy technologii związanych z hodowlą drobiu i procesem produkcyjnym, lecz jest ogólnym spojrzeniem na fundusze promocji artykułów rolno-spożywczych i odniesieniem do prywatnych systemów certyfikacji jakości żywności (takich jak system QAFP). Ze względu na znaczną liczbę funduszy promocji, przedstawienie wszystkich mechanizmów wsparcia i odniesienie ich do poszczególnych rynków trudno byłoby zrealizować w jednym raporcie. Dlatego też analiza Systemu QAFP, rynku drobiu oraz Funduszu Promocji Mięsa Drobiowego stanowi przykład. Raport ma na celu wstępną ocenę istotności i wagi prywatnych systemów jakości żywności na przykładzie mięsa drobiowego.
Wprowadzenie mechanizmu w postaci Funduszu Promocji Mięsa Drobiowego może istotnie zakłócać zasadę swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Należy podkreślić, że bardzo cenne są inicjatywy, które zakładają wsparcie promocji polskiego mięsa drobiowego. Takie działania nie powinny być jednak ukierunkowane na wsparcie konkretnych prywatnych systemów jakości żywności, w których nie biorą udziału wszyscy przedsiębiorcy z sektora drobiarskiego. Jeżeli przedsiębiorcy działający na rynku drobiu dostrzegają potrzebę wsparcia określonych działań promocyjnych, taka inicjatywa powinna opierać się na zasadzie dobrowolności, a nie narzucania obowiązkowej opłaty.
W opinii autora Raportu jakość produktów drobiarskich jest bardzo ważną wartością. Jednocześnie warto wskazać, że wymogi nakładane przez prawo krajowe i unijne są restrykcyjne i jednocześnie dają podstawę do stwierdzenia, że gwarantują wysoką jakość. Warto podkreślić, że inicjatywy związane z tworzeniem prywatnych systemów certyfikacji żywności zasługują na poparcie, o ile nie wpływają niekorzystnie na sytuację przedsiębiorców znajdujących się poza tymi prywatnymi systemami.
Polska należy do największych producentów mięsa drobiowego w Europie. Zajmuje czwarte miejsce pod względem produkcji mięsa drobiowego w Unii Europejskiej i systematycznie zwiększa jego eksport. Polskie mięso drobiowe zyskuje kolejnych zwolenników, nie tylko na rynku krajowym. Inicjatywy podejmowane w kraju powinny zatem służyć przedsiębiorcom z sektora mięsa drobiowego. Niniejszy raport postara się przybliżyć zagadnienie czy oddziaływanie systemu QAFP przynosi korzyści w tym zakresie.
Aby zwiększyć zainteresowanie określonymi produktami na całym świecie, a w szczególności w Unii Europejskiej, proponuje się tworzenie systemów kontroli jakości. Ideą wprowadzania takich systemów jest poprawa jakości produkcji i produktów żywnościowych. Czy w odniesieniu do systemu QAFP cel ten został osiągnięty? Już na wstępie warto zaznaczyć, że standardy wyznaczone przez system QAFP są podobne do standardów wynikających z prawa unijnego i krajowego, do których stosowania zobowiązani są wszyscy przedsiębiorcy działający w sektorze drobiu. Dodatkowo, wymagania stawiane przez system QAFP są w wielu miejscach nieprecyzyjne i nie obejmują wszystkich aspektów produkcji.
Jak wynika z założeń QAFP jest to system prywatny i dobrowolny. System, chociaż formalnie nie jest powiązany z sektorem publicznym, to w rzeczywistości nie jest finansowany jedynie ze środków prywatnych. Bardzo niepokojące jest finansowe powiązanie systemu QAFP z Funduszem Promocji Mięsa Drobiowego. W Polsce od 2009 r. obowiązuje ustawa o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych, która powołała do życia m.in. Fundusz Promocji Mięsa Drobiowego. Ma on na celu wspieranie promocji polskich produktów, w tym mięsa drobiowego. Z Funduszu finansuje się różnego rodzaju kampanie promocyjne, także te, które promują systemy prywatne m.in. QAFP. Środki finansowe na zadania realizowane w ramach Funduszu nie pochodzą z budżetu państwa, ale ze składek podmiotów prowadzących działalność w branży mięsa drobiowego.
Oznacza to, że przedsiębiorca, który zajmuje się m.in. ubojem drobiu jest obowiązany do przekazywania wpłat na Fundusz w wysokości 0,1% od wartości netto żywego drobiu będącego przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. W tym kontekście można stwierdzić, że jest to kolejna danina publiczna. Dodatkowo, jeżeli przedsiębiorca zaniecha przekazania takiej wpłaty, musi liczyć się z tym, że mogą zostać zastosowane wobec niego przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Przedmiotowy Raport został przygotowany na podstawie ogólnodostępnych danych i literatury. Nie wyraża on zdania żadnej organizacji branżowej. Jest wynikiem troski o wolny rynek produktów mięsnych i głosem w dyskusji na temat funduszy promocji artykułow rolno-spożywczych i prowatnych systemów jakości żywności.
Raport ma na celu analizę i odpowiedź m.in. na następujące pytania:
- Czy system QAFP przynosi korzyści dla polskiego rynku drobiu?
- Jakie zagrożenia niesie ze sobą system QAFP?
- Jak wygląda system finansowania QAFP i w jaki sposób jest związany z Funduszem Promocji Mięsa Drobiowego?
- Czy system QAFP proponuje wyższe standardy w odniesieniu do mięsa drobiowego, czy jest to jedynie powtórzenie wymagań nakładanych przez przepisy polskiego
i unijnego prawa?
- Kto jest rzeczywistym befenicjentem systemu kontroli jakości QAFP, a komu system utrudnia funkcjonowanie?
- Jakie są koszty uczestnictwa w systemach kontroli jakości?
- Jakie problemy dotykają systemy kontroli na świecie?
- Jak w praktyce wygląda proces certyfikacji określonych podmiotów?
Raport jest dostępny na stronie Centrum Analiz Fundacji Republikańskiej.
