Mapa Wydatków Państwa 2012, czyli gdzie marnowane są nasze pieniądze oraz komu zabrano a komu dodano
Debata o stanie finansów państwa toczy się nieprzerwanie od lat. Jednak często brakuje w niej mocnych argumentów, odniesienia do faktycznych danych i pokazywania zmian. Dlatego Fundacja Republikańska prezentuje dziś kolejną edycję swojego sztandarowego projektu – Mapy Wydatków Państwa prezentującej dane za rok 2012.
Zasadniczym celem Mapy Wydatków Państwa jest pokazanie zwykłym obywatelom, na co rządzący przeznaczają ich podatki oraz co powoduje tak groźne narastanie długu publicznego. Dzięki graficznej formie odwzorowania na Mapie widać skalę i proporcje konkretnych pozycji. Powierzchnia pojawiających się kół jest proporcjonalna do sum wydatkowanych na opisane zadania.
Wydatki sektora publicznego w Polsce w 2012 r. wyniosły aż 689 miliardów złotych, co oznacza wzrost o ponad 24 mld zł w skali roku. Poniższa tabela to zestawienie 16 głównych kategorii, które zostały wykorzystane do stworzenia mapy, wartości podane są w milionach złotych..
| Mln zł 2011 | Mln zł 2012 | Wzrost/spadek | |
| Wydatki sektora publicznego ogółem | 665 000 | 687 000 | 24 000 |
| Instytucje | 4 409 | 4 211 | -198 |
| Kultura i media | 8 866 | 9 495 | 629 |
| Renty i emerytury | 196 368 | 209 544 | 13 176 |
| Infrastruktura | 65 539 | 76 362 | 10 823 |
| Bezpieczeństwo i sprawiedliwość | 26 783 | 27 101 | 318 |
| Finanse | 109 087 | 96 602 | -12 485 |
| Gospodarka | 9 850 | 9 706 | -144 |
| Środowisko | 12 179 | 13 220 | 1 041 |
| Sport i turystyka | 7 917 | 6 698 | -1 219 |
| Nauka i szkolnictwo wyższe | 17 384 | 18 521 | 1 137 |
| Obrona Narodowa | 20 842 | 22 200 | 1 358 |
| Edukacja | 58 846 | 61 570 | 2 724 |
| Rolnictwo | 16 589 | 16 061 | -528 |
| Zdrowie | 67 823 | 71 229 | 3 406 |
| Rynek pracy | 13 071 | 16 307 | 3 236 |
| Pomoc społeczna | 25 101 | 25 889 | 788 |
| Utrzymanie samorządów | 15 442 | 15 954 | 512 |
Z przeprowadzonych analiz wyłania się szereg wniosków. W porównaniu do 2011 roku rząd nie podjął się koniecznych cięć w administracji publicznej, a nawet znacznie zwiększył wydatki. Mimo spadku nakładów na instytucje polityczne o 192 mln zł, to wydatki na utrzymanie instytucji samorządowych wzrosły 512 mln. Poza tym istnieje wiele kategorii budżetowych, których finansowanie jest co najmniej kuriozalne. W 2012 roku Polska wydała 17 milionów złotych na Prezydencję Europejską, która skończyła się w 2011, a partie polityczne otrzymały na swoją działalność o 56 mln zł więcej pieniędzy. Rząd zwiększył o 165 mln dotację do kredytów rolniczych, ale ogólne nakłady na rolnictwo spadły o 528 mln zł. Krwiobieg gospodarki, czyli drogi, otrzymały z kolei o 587 mln mniej. Innym problemem jest fakt, że pieniądze na podobne cele wydatkowane są równolegle przez wiele podobnych instytucji – emerytury w Polsce wypłacają niektóre resorty, KRUS i ZUS. Samo utrzymanie armii urzędników tego ostatniego kosztuje 4148 mln zł czyli prawię dwa razy więcej niż Straży Pożarnej.
Przygotowując Mapę przebrnęliśmy przez tysiące stron sprawozdań i dokumentów. Prezentowane dane pochodzą m.in. ze Sprawozdania z Wykonania Budżetu Państwa za 2012 r. oraz z dziesiątek informacji o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa za 2012 r. przygotowywanych przez Najwyższą Izbę Kontroli. Wnioskowaliśmy o dostęp do informacji publicznej do wszystkich ministerstw. Żeby dotrzeć do interesujących nas pozycji korespondowaliśmy z wieloma instytucjami.
Trudności z jakimi spotkaliśmy się przygotowując Mapę pokazały jasno, że zasada jawności finansów publicznych jest obecnie w sporej mierze martwa, a rachunkowość sektora publicznego stała się rodzajem wiedzy hermetycznej.
W zeszłym roku zespół Fundacji Republikańskiej przedstawił pierwszą w Polsce kompleksową ilustrację wydatków całego sektora publicznego, obecna edycja pozwoli Państwu prześledzić zmiany transferach pieniędzy między poszczególnymi kategoriami w budżecie państwa w odniesieniu do poprzedniej mapy. Więcej informacji na temat Mapy Wydatków Państwa na stronie www.mapawydatkow.pl.
Jeśli mają Państwo pytania co do Mapy Wydatków Państwa proszę kontaktować się z Maciejem Trząskim, który udzieli wszelkich informacji.
Maciej Trząski
maciej.trzaski@fundacjarepublikanska.org
tel 663 052 603
